Jadalne muchomory i purchawki.

Jadalne muchomory i purchawki.

Zbierane rzadko, jednakże znane grzybiarzom są purchawki (Lycoperdaceae), dojrzałe brązowe, przy nadepnięciu pylące zarodnikami, za młodu jadalne, kuliste, na powierzchni białe i miękkie, wewnątrz o twardej konsystencji i o orzechowym smaku. Najlepiej smakują smażone, gotowane (bez skórki), dodawane do sałatek, sera, mięsa, w śmietanie. Purchawki z rodziny Lycoperdaceae dzielą się na kurzawki (Bolevista), pozbawione trzonka, otoczone podwójną okrywą oraz czasznice (Calvatia), o owocnikach otwierających się, można je zbierać latem i jesienią. Wbrew pozorom jadalne są również niektóre muchomory jak muchomor mglejarka (brązowo-szary, bez pierścienia) czy czerwonawy (o pierścieniu w prążki, szaro-czerwonym kapeluszu), jadalne po ugotowaniu, ich oznaczanie wymaga jednak pewnej wprawy. Czasznica oczkowata (Calvatia utriformis) charakteryzuje się owocnikami wielkości 10-20 cm, barwy białej o zarysie gruszkowatym, pozbawione trzonu, są lekko spłaszczone. Powierzchnia owocnika wykazuje strukturę kanciastotafelkowatą lub mączysto-kolczastą, powierzchnia tworzy wielokątne poletka, które odpadają tworząc misę (czaszę), zarodniki gładkie, oliwkowobrązowe, wielkości 4-5 mµ. Rośnie od czerwca do października na stanowiskach trawiastych, pastwiskach, łąkach, w darniach, nie tworząc skupisk. Po wysypaniu się zarodników pozostają szczątki miseczkowate lub kubkowate, będące częścią płonną. Wyglądem przypomina czasznicę workowatą, jest jadalna za młodu, gdy wnętrze grzyba jest jeszcze biało zabarwione. Czasznica workowata (C. excipulliformis) tworzy owocniki wysokości 8-15 cm, początkowo białe, później o odcieniu szarym i jasnobrązowym, dzielące się na główkę i trzon, nieraz workowate, na powierzchni występują kolce. Zarodniki zielono-brązowe są kropkowane, zaopatrzone w brodawki, wielkości 4-5,5 µ. Występuje w lasach liściastych i iglastych, jest często spotykana od lipca do listopada, pokrojem zbliżona do purchawki chropowatej, która jest jednak od niej jaśniejsza lub do czasznicy oczkowatej. Jadalne są młode owocniki, dopóki w środku są białe. Purchawica olbrzymia (Langermannia gigantea) zwana czasznicą olbrzymią cechuje się owocnikami wielkości 15-30 (50) cm, początkowo białymi, po dojrzeniu są żółto-brązowe, kształtu kulistego, o twardej konsystencji miąższu, w miarę upływu czasu mięknące. Powierzchnia owocników gładka ulega złuszczaniu się, wnętrze wypełniają zarodniki zielono-brązowe, zaokrąglone, gładkie lub wyposażone w niewielkie brodawki, wielkości 4-5,5 µ. Występuje od lipca do października w świetlistych lasach liściastych, również poza lasem, na łąkach, pastwiskach, w parkach i ogrodach, na stanowiskach zasobnych w azot, jest dość często spotykana, z powodu wielkości nie można go pomylić z innym gatunkiem, jest saprofitem. Grzyb ten jest jadalny za młodu, dopóki wnętrze wypełnia biały miąższ o gęsto upakowanej strukturze, do panierowania, smażenia, do zamrażania, po usunięciu warstwy zewnętrznej. Kurzawka czerniejąca (Bovista nigrescens) wykształca owocniki kuliste wielkości 3-6 cm, białe lub brązowiejące w miejscach otwarcia się owocnika ostiolą (otworkiem), po osiągnięciu dojrzałości część zewnętrzna (okrywa) odpada, widnieje warstwa czarno-brązowa (gleba z zarodnikami). Zarodniki beżowo-liliowe, z niewielkimi brodawkami o wymiarach 5-6 µ, wyposażone w trzoneczki (5-8 µ). Rośnie od czerwca do września w lasach liściastych i iglastych, najliczniej w górach, podobna do niej kurzawka ołowiana występująca na łąkach. Jadalne są młode niedojrzałe owocniki białawe, bez smaku i zapachu. Kurzawka malutka (B. pusilla) tworzy owocniki dochodzące do 0,5-2 cm, białe, pod wpływem dotyku odbarwiają się na żółto-brązowo, po dojrzeniu oliwkowo-brązowe, o zmiennym kształcie od kulistego do jajowatego, przy podstawie znajduje się stały sznur grzybniowy. Część zewnętrzna nieznacznie otrębiasta, w środku owocnika przeważa część zarodnikowa nad płonną. Zarodniki zielono-brązowe opatrzone kropeczkami i niewielkim trzoneczkiem, wielkości 3,5-4,5 µ. Występuje najczęściej poza lasem w piaszczystych darniach, dość rzadko, jest to najmniejsza krajowa kurzawka, jej owocniki dorównują wielkością główkom pałeczek (Tulostoma), podobna do niej B. polymorpha. Muchomor czerwonawy (Amanita rubescens) wytwarza kapelusz średnicy 5-15 cm, brązowy o jasnym odcieniu z jaśniejszymi kropkami, pozostałości osłony są płatowate, białawe, starsze blaszki szarawe. Trzon niczym nie osłonięty odznacza się zygzakowatym wzorem. Przy bulwiastej podstawie brak szczątków osłony, czasem niewielkie brodawki, pierścień bruzdkowany, ściśle przylegający, biały. Miąższ wewnątrz kapelusza oraz przy podstawie trzonu jest czerwieniejący lub różowy (chodniki czerwiowe). Zarodniki są eliptyczne, bezbarwne, wielkości 7-7µ. Występuje od czerwca do października w lasach iglastych i liściastych, na wielu glebach, jest często spotykany, rośnie w symbiozie z sosną, świerkiem, bukiem i dębem. Można go pomylić z muchomorem plamistym i twardawym (trujące), jest jadalny po przegotowaniu (falolizyna, która rozpuszcza czerwone ciałka krwi rozkłada się pod wpływem temperatury), bez odlewania wody, jest dobry smażony panierowany, tylko młode okazy o zamkniętym kapeluszu, starsze niejadalne ze względu na zaczerwienie miąższu i psucie się. Muchomor mglejarka (amanita vaginata) charakteryzuje się kapeluszem wielkości 4-8 cm, koloru szarobrązowego, delikatnym, nieosłoniętym miąższu, karbowanym brzegu kapelusza. Trzon w środku pusty, kruchy, wybitnie biały lub lekko szary, niczym nie osłonięty lub kosmkowaty, nieraz zygzakowaty deseń. Pochewka nitkowata, przy podstawie trzonu, biaława występuje z szarym nalotem, przy kapeluszu brak szczątków, zarodniki są zaokrąglone wielkości 8-12 µ. Występuje od sierpnia do października w lasach iglastych i liściastych na różnych glebach, dość często, zbliżony wyglądem do Amanita battarrae lub A. submembranacea. Grzyb jadalny po przegotowaniu, jednakże bez aromatu, jako dodatek do potraw lub dań z beszamelem. Do innych, nietypowych, zbieranych latem jadalnych grzybów należą też czernidłak błyszczący (jadalny bez alkoholu), pieczarka polna, kruchaweczka zaroślowa, goryczak żółciowy, gołąbek błotny i inne.

Dodaj komentarz