Potrzeba samorealizacji występuje na szczycie piramidy stworzonej przez Abrahama Maslowa. Piramida potrzeb to narzędzie wykorzystywane szeroko w teorii psychologii do oceny prawidłowego rozwoju jednostki. Według Abrahama Maslowa brak zaspokojenia potrzeb najniższego rzędu uniemożliwia tak naprawdę dalszy rozwój. Z tego powodu samorealizacja to obszar zarezerwowany wyłącznie dla ludzi wymagających od siebie więcej niż oczekuje społeczeństwo.
Wolność na szczycie
Samorealizacja nie bez powodu znajduje się na samym szczycie piramidy potrzeb, ponieważ człowiek spełniony uwalnia się od jakiejkolwiek presji. Działa, ale bez napięcia z poczuciem wewnętrznej satysfakcji. Wiele osób nie wychodzi zupełnie poza obszar potrzeb pierwszego, najniższego rzędu, bo to wymaga potężnej woli działania. Podstawowe potrzeby to jedzenie, sen, reprodukcja.
Abstrakcyjne wartości pożądane najbardziej
Samorealizacja składa się już z idei abstrakcyjnych. Człowiek dąży do odkrycia własnego, faktycznego potencjału, a nie spraw narzuconych przez wychowanie, otoczenie. Wielu poszukujących samorealizacji najczęściej odwraca całkowicie dotychczasowe życie, aby spełnić cel poznania samego siebie. Wprowadzenie do piramidy potrzeb jest ważne nie tylko dla systematycznego rozwoju i do właściwego określenia wewnętrznych, zgodnych z własnym ja celów. Przydaje się realnie w motywowaniu pracowników, niezależnie od skali funkcjonowania działalności gospodarczej.
Samorealizacja w biznesie
Menedżer, któremu zależy na samorozwoju i posiada szerokie horyzonty najczęściej źle zareaguje tylko na podwyżkę pensji. Doceni natomiast wejście do nowych grup, wyjazdy, uznanie najwyższych przełożonych objawiające się prawdziwą przyjaźnią. Jeżeli właściciel przedsiębiorstwa nie rozpozna potrzeb wewnętrznych swoich pracowników nie jest w stanie właściwie sterować motywacją, co prowadzi najczęściej do ogromnej rotacji kadry. Lojalność jest ostatecznie cenniejsza od pieniędzy, ale wymaga też czegoś więcej.
Samorealizacja to problem społeczny
Możliwość samorealizacji nie jest dana każdemu. Poziom samorealizacji w dużym stopniu uzależnia prawo, wzorce występujące w społeczeństwie i przekazane na drodze socjalizacji. Wielu rodziców przekazuje dzieciom złe nawyki, co objawia się w blokadach psychicznych. Samorealizacja to ważny problem poruszany już za czasów pierwszych filozofów, czyli Platona, Epikura. Samorealizacja to często pojęcie tożsame z samourzeczywistnieniem i osiągnięciem maksymalnej spójności. Mistrzowie duchowi mówią tutaj o oświeceniu, o ścieżce prawdy zarezerwowanej dla nielicznych.